شرح فرازهایی از دعای عهد

«اللَّهُمَّ إِنِّى اُجَدِّدُ لَهُ فِى صَبِیحَةِ یَوْمِى هَذَا وَ مَا عِشْتُ مِنْ اَیَّامِى عَهْداً وَ عَقْداً وَ بَیْعَةً لَهُ فِى عُنُقِى؛ خدایا! من در صبحگاه امروز و هر روز ـ تا زمانی که زنده ام ـ تجدید می کنم عهد و عقد و بیعت را برگردنم!»

از جمله معانی «عهد» اقرار و اعتراف است.(1)

« عقد» به معنای پیمان جهت حتمی شدن قرار داد و یا اطاعت است. (2)

« بیعت»  به معنای اطاعت وانقیاد است.

کاربرد این سه کلمه، اشاره به تعهد و قرار همه جانبه با امام زمان(عج) است که در محضر الهی به آن متعهد می شویم. این پیمان هم قلبی است (عهد) و هم بر آن تأکید می شود (عقد) و هم بر اطاعت و انقیاد از آن حضرت تصریح می شود (بیعت).

«لا اَحُولُ عَنْهَا وَ لا اَزُولُ اَبَداً؛ از آن پیمان بر نمی گردم و هیچگاه از پا نمی نشینم!»

«حول» به معنای گردش و از حالی به حال دیگر شدن است.

«زوال» رو به اضمحلال و سکوت و سکون رفتن است.

من در مسیر این عهد و پیمان، نه دچار دگرگونی می شوم که از درون تغییر کنم و نه به جهت سختی ها و شرایط بیرونی سست می شوم و از حرکت باز می ایستم.

ارزش وفای به عهد

وفای به عهد، از جمله ویژگی های م?منان است.(3)

در قرآن مجید بارها از وفا کنندگان به عهد، تمجید و عهدشکنان مورد انتقاد و توبیخ قرار گرفته اند. (4)

پیمان شکنی موجب لعنت الهی دانسته شده است. (5)

پیمان و بیعت با امام زمان(عج) در حقیقت پیمان و بیعت با خداوند است.

در بیعت رضوان، مسلمانان در حدیبیه و در شرایط سخت و خطرناک با پیامبر(صلی الله علیه و آله)  پیمان بستند، پس از آن پیمان ، از جانب خداوند این آیه نازل شد: «کسانی که با تو بیعت کردند، بدون تردید با خداوند بیعت کردند».(6)

بیعت با ولیّ الهی در روی زمین، بیعت با خداوند است. البته به همان میزان که بیعت با ولیّ خداوند ارزشمند و وفای به آن ضروری است؛ نقض و تخلّف از عهد و پیمان، پیامدی سخت و فرجامی ناپسند دارد.

هر مقدار که طرف عهد و پیمان مقتدرتر، نیرومندتر و عظیم تر باشد، گناه نقض پیمان با او نیز بزرگ‌تر است. اگر در این دعای شریف، در محضر الهی با امام زمان(عج)  عهد و پیمان می بندیم و بر آن تأکید می کنیم؛ باید مراقب باشیم تا مبادا مصداق این آیه شویم که: « ای اهل ایمان! چرا چیزهایی می گویید که خود عمل نمی کنید؟ نزد خداوند خشم بزرگی است که بگویید آنچه را عمل نمی کنید». (7)

مفاد عهد و پیمان

«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِى مِنْ اَنْصَارِهِ وَ اَعْوَانِهِ؛ خدایا! مرا از یاوران و کمک دهندگان او قرار بده!»

ناصر کسی است که با تمام وجود، در یاری پیشوای خود بکوشد و همواره در صدد باشد که از راه های ممکن، امام خود را یاری برساند.

«عوان» کسی که در کارها به کسی کمک کند. «ناصر» و «عوان» گرچه معنایی نزدیک به هم دارند؛ ولی نصرت معنای وسیع‌تری دارد.

«نصرت» یاری گسترده و همه جانبه است و «عوان» پشتیبانی موردی و مقطعی است.

«وَ الذَّابِّینَ عَنْهُ؛ و از دفع کنندگان از او باشم!»

«ذبّ» به معنای«دفع» است؛ یعنی، خدایا! مرا از مدافعان آن حضرت قرار بده.

دفاع کردن از شخص، ابعاد مختلفی دارد؛ گاه بایستی دشمن را از او دور کرد و گاه باید به دفاع از اندیشه او پرداخت و به هجومی که علیه تفکر او صورت می‌گیرد، پاسخ داد. بنابراین، دفاع گاه از شخص است و گاه از فکر؛ گاه در عرصه سیاست و گاه در عرصه اقتصاد و البته کسی که می خواهد از امام خویش دفاع کند، بایستی روش‌های هجوم دشمن را بشناسد، تا بتواند به دفاع مناسب اقدام نماید.

«وَ الْمُسَارِعِینَ إِلَیْهِ فِى قَضَاءِ حَوَائِجِهِ؛  و از کسانی باشم که در بر آوردن خواسته‌های او شتاب ورزم!»

در این جمله نه تنها از خدا می‌خواهیم که ما را از مدافعان حضرت مهدی(عج)  قرار دهد؛ بلکه از او  می‌طلبیم که ما را از کسانی قرار دهد که در برآوردن خواسته‌های آن حضرت، بر دیگران پیشی بگیریم.

نصرت خداوند

خداوند حتما دین و ولیّ خود را یاری خواهد کرد:

« لازم کرده است خداوند که حتماً من و رسولانم غالب خواهیم گشت». (8)

در این مسیر عده ای این توفیق را می‌یابند که یاور خدا و ولیّ او باشند هر کس در این مسیر باز بماند، دیگری جای او را خواهد گرفت.

« به زودی خداوند مردمی را به صحنه می‌آورد که آنها را دوست دارد و آنان نیز خدا را دوست دارند». (9)

پس در یاری آن حضرت باید شتاب کرد و بر دیگران سبقت گرفت: مبادا از این فیض بزرگ محروم بمانیم!

«والْمُمْتَثِلِینَ لاَِوَامِرِهِ وَ الُْمحَامِینَ عَنْهُ؛ مرا از کسانی قرارده که از او اطاعت و از او حمایت و دفاع کنم».

مهم ترین عنصر در یاری و دفاع از امام زمان(عج) ، اطاعت از فرمان های آن حضرت است: چه اینکه اگر اطاعت در کار نباشد، اهداف آن حضرت محقق نشده و ادعاها، گفتاری پوچ خواهد بود.

 

یاری امام(عج) در ایام غیبت

س?ال: آیا دفاع و اطاعت از حضرت در زمان غیبت کبری ممکن است؟

پاسخ: حضرت مهدی(ع ‍ ج) گرچه در پس پردة غیبت است؛ ولی هم دفاع از آن حضرت میسر است و هم اطاعت کسی که از عقیده امامت بویژه امامت حضرت بقیت الله(عج) دفاع می‌کند و در راه نشر آن می کوشد، در حقیقت مدافع حضرت و یاری کننده او است.

همچنین کسی که از فرمان های قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) اطاعت می کند. از امام زمان(عج)  اطاعت کرده است.

«السَّابِقِینَ إِلَى إِرَادَتِهِ؛و ما را از پیشی گیرندگان به انجام خواسته او قرار ده!»

پیشی گرفتن بر دیگران در کارهایی ناپسند شمرده شده و در اموری پسندیده دانسته شده است. سبقت برای گناه و به دست آوردن دنیا ناپسند است؛ ولی شتاب برای امور خیر، پسندیده و بر آن تأکید شده است:

« کسانی که از بیم پروردگارشان ترسانند و کسانی که به آیات پروردگارشان م?من هستند، و کسانی که به پروردگارشان شرک نمی ورزند و کسانی که به‌جا می آوردند آنچه را انجام می دهند در حالی که دل هایشان بیمناک است، چون به جانب پروردگارشان باز می گردند، آنانند که در امور خیر شتاب می ورزند و در آن بر دیگران پیشی می گیرند». (10)

آری، کسانی در قله ایمان و کمال قرار دارند که در انجام خواسته ولیّ خود درنگ نمی ورزند؛ بلکه سعی بر آن دارند که از دیگران در تحقق خواسته مولای خود سبقت بگیرند.

«وَ الْمُسْتَشْهَدِینَ بَیْنَ یَدَیْهِ؛ و مرا از جمله کسانی قرار ده که در برابر او شهادت را در آغوش کشم!»

شهادت منزلتی است بسیار بزرگ که معدودی از امت اسلام، به آن راه می یابند. تعدادی از این شهیدان در حضور پیامبر(صلی الله علیه و آله) و ائمه(علیهم السلام) به شهادت رسیده اند.

روشن است که شهادت در کنار امام(عج) با دیگر صحنه ها تفاوتی آشکار دارد.

بالاترین توفیق، درک فیض شهادت در رکاب حضرت ولیّ عصر(عج) است؛ چرا که در حضور آن حضرت همه انگاره ها رخت بر بسته و چشمه زلال حقیقت خود را آشکار می سازد.

شهید در چنین صحنه ای با اطمینان و بلکه با یقین، بر گلبرگ شهادت بوسه می زند.

از دیدگاه قرآن، شهیدان حیات حقیقی دارند. (11)

و به آنان نباید مرده گفت. (12)

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: «برتر از هر نیکی، نیکی دیگری هست تا آنجا که شخص در راه خدا کشته شود که بالاتر از آن نیکی نیست». (13)

در زیارت امام حسین(علیه السلام) می خوانیم:

« کاش من با شما بودم و در کنار شما به رستگاری بزرگ می رسیدم!»(14)

پس شهادت فیض بسیار بزرگی است، اما بزرگ تر از آن این که، این فیض در محضر امام زمان(عج) صورت پذیرد.

پی نوشت:

1. مجمع البحرین، ماده عهد.

2. لسان العرب، ماده بیع.

3. م?منون/ 8.

4. رعد/ 25.

5 . مائده / 13.

6. فتح / 10.