* عبداللّه بن سنان مى گوید از امام صادق علیه السلام از معناى «بسم اللّه الرحمن الرحیم» سؤال کردم ، آن حضرت فرمود : «باى»  بسم اللّه، نشانگر خوبى و حسن خداوند و «سین» اشاره به رفعت او و «میم» اشاره به مجد و عظمت اوست. و بعضى روایت کرده اند که: [میم]  اشاره به ملک و سلطنت خداوند است و «اللّه» معبود همه چیز است [و] «رحمان» نظر به رحمت او در باره همه عالم و «رحیم»  نظر به رحمت او فقط درباره مؤمنان دارد.(1)

* امام رضا علیه السلام فرمود: «بِسْمِ اللَّهِ»به اسم اعظم الهى، از سیاهى چشم به سفیدى آن نزدیک‏تر است.(2)

* «بِسْمِ اللَّهِ» مایه‏ فرار شیطان است. کسى که خدا را همراه داشت، شیطان در او مؤثّر نمى ‏افتد.(3)

* شیطان از «بسم الله» می ترسد:
از جمله جاهایی که شیطان هنگام گفتن «بسم الله» از انسان دور می شود، 7 مورد است که از این قرارند:

1. هنگام نزدیکی با همسر:

امام صادق علیه السلام فرمودند: وقتی کسی می خواهد پهلوی عیال خود رود نام خدا را بر زبان آورد و «بسم الله» بگوید؛ زیرا اگر بدون نام خدا مشغول شود و صاحب فرزند گردد شیطان در او شرکت کرده، به همین دلیل آن فرزند دشمن خانواده ما خواهد شد.[وَ شارِکْهُمْ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلاد(سوره مبارکه اسراء/آیه64)](4)

2. هنگام عریان شدن:
امام محمدباقر علیه السلام فرمودند: وقتی کسی لباس خود را برای بول کردن عقب می زند یا برای حمام رفتن عریان می شود، باید «بسم الله» بگوید. چون وقتی «بسم الله» گفت، شیطان چشم خود را می بندد و از او دور می شود.

3. هنگام داخل شدن به منزل:
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: وقتی یکی از شما به منزل رسید باید «بسم الله» بگوید، تا شیطان از آنجا فرار کند.(5)

4. هنگام خارج شدن از منزل:
امام رضا علیه السلام فرمودند: وقتی برای سفر یا غیر آن از منزل بیرون می روی بگو:
«بسم الله آمنت بالله توکلت علی الله ماشاءالله، لا حول و لا قوة الا بالله»
زیرا اگر شیطان با تو ملاقات کرد ملائکه با تازیانه بر سر و صورت او می زنند و می گویند: بر این انسان راهی نداری؛ چون او نام خدا را برد و ایمان به او آورد و بر او توکل نمود.

5. هنگام وضو:
امام صادق علیه السلام: اگر کسی از شما موقع وضو نام خدا را بر زبان جاری نکند، شیطان در وضوی او شرکت می کند و اگر انسان هنگام خوردن و آشامیدن و لباس پوشیدن «بسم الله» نگوید، شیطان در آن کارها با او شرکت می کند.(6)

6. هنگام نماز:
ابوحمزه ثمالی از امام سجاد علیه السلام نقل می کند که فرمودند: ای ثمالی! هنگامی که وقت نماز برسد، شیطان می آید و بر روی شانه انسان می نشیند و می گوید: آیا نام خدا را برده ای؟ اگر بگوید: بلی از او دور می شود و اگر بگوید: خیر، بر شانه او می نشیند تا اینکه نماز خوانده شود و مردم پراکنده گردند. (اشاره به آن کسانی است که در نماز «بسم الله»، نمی گویند یا آنرا آهسته می گویند.)
ابوحمزه ثمالی میگوید عرض کردم: آیا آنها قرآن نمی خوانند؟ امام سجاد علیه السلام فرمودند: چرا ولی آنچه تو فکر می کنی نیست. ای ثمالی! مراد بلند گفتن «بسم الله الرحمن الرحیم» است که شیطان را از نمازگزار دور می کند.(7)

7. هنگام سوار شدن:
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: اگر انسان هنگام سوار شدن «بسم الله» بگوید، ملکی پشت سر او سوار می شود و از او محافظت می کند، تا زمانی که پیاده شود. و اگر کسی سوار شد و «بسم الله» نگفت، شیطان پشتش سوار می شود و به او می گوید: آواز بخوان. اگر گفت: من آواز ندارم و نمی توانم بخوانم، به او می گوید: مست و بی حال شو. او مست می شود، تا وقتی پیاده شود.(8)

سوزن ما دوخت هرجا هرچه دوخت:
یادش بخیر! بچه که بودیم آینه شکسته ها را برداشته و رو به خورشید می گرفتیم و آنگاه کمی مایل به سمت دخمه ها و غارها و حفره های تاریک گرفته و آنها را روشن می کردیم.
آن فضاهای تاریک اگرچه به ظاهر با آینه های ما روشن می شدند اما در حقیقت بر سفره خورشید بودند. حال، رحمتها و نوازشهای ما نسبت به دیگران دقیقا همینگونه اند.
کسی که رو به خدا کند از رحمت خدا و لطف او سرشار می شود و آنگاه رو به هرکسی نماید رحمت خویش را نثار خواهد کرد، این است که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: اگر مردم نسبت به یکدیگر رأفت و عطوفت روا می دارند ریشه در رحمت خداوند دارد.

سوزن ما دوخت هرجا هرچه دوخت
زآتش ما سوخت هر شمعی که سوخت
ما به دریا حکم طوفان می دهیم
ما به سیل و موج فرمان می دهیم (9)

و حرف آخر:
اینکه قرآن کریم با بسم الله الرحمن الرحیم آغاز می شود، نشانه آنست که در دستگاه خداوند رحمت و مهر و عشق حرف اول را می زند:

در این خاک در این خاک در این مزرعه پاک
به جز مهر به جز عشق دگر تخم نکاریم.(10)

پی نوشت ها:
1. معانى الاخبار، ص 3، ح 1; نورالثقلین، ج 1، ص 12، ح 46.
2. تفسیر عیاشى، ج 1، ص 21، ح 13; نورالثقلین، ج 1، ص 8، ح 23 و 25.
3. تفسیر نور ـ سوره فاتحه
4. بحار،ج63،ص201
5. سفینة البحار،ج2،ص98
6. سفینة البحار،ج1،ص25
7. سفینة البحار،ج1،ص196
8. بیان 7 مورد از : کتاب شیطان درکمینگاه، نعمت الله صالحی حاجی آبادی،ص270
9. پروین اعتصامی
10. دیوان شمس